Bouw je Eigen Voedselbos: Duurzaam Leven met Tiny Houses

Een voedselbos lijkt een simpele manier om op een duurzame manier je eigen voedsel te verbouwen. Maar is dat ook echt zo? In dit artikel gaan we het uit zoeken!

Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat er bomen worden geplant die elkaar helpen om te groeien en te bloeien. Of dat er bepaalde planten en dieren worden geïntroduceerd om te helpen bij de bestuiving of het verwijderen van onkruid. Op deze manier kan een voedselbos zowel een plek zijn om voedsel te verbouwen voor eigen gebruik als een manier om de lokale biodiversiteit te verbeteren.

Hoe werkt een voedselbos?

Een voedselbos is een duurzaam en zelfvoorzienend voedselsysteem dat gebaseerd is op permacultuur principes. Dit betekent dat het gebruik maakt van natuurlijke processen om voedsel te produceren, in plaats van chemische middelen of intensieve landbouwmethoden.

Een voedselbos bevat een grote diversiteit aan planten en dieren die samenwerken om voedsel te produceren. Dit kan bijvoorbeeld fruit, groenten, noten en zaden zijn. Door deze diversiteit aan planten en dieren te hebben, kan het voedselbos zichzelf onderhouden en voedsel produceren voor lokale gemeenschappen.

“Een voedselbos is een duurzame manier om voedsel te produceren en tegelijkertijd de biodiversiteit te behouden en natuurlijke ecosystemen te ondersteunen.”

Bill Mollison

In een voedselbos is alles op een natuurlijke manier op elkaar ingesteld. Daardoor ontstaat er een natuurlijke manier van bemesting en watervoorziening.

Dit betekent dat er bij een voedselbos maar weinig onderhoud nodig is.

Voedselbos en permacultuur

Permacultuur heeft als doel om harmonie te creëren tussen mensen en de natuur. Het is een benadering van duurzame landbouw en samenleving die gericht is op het ontwikkelen van een productieve en duurzame levensstijl die rekening houdt met de behoeften van zowel mensen als de natuur.

Een voedselbos is een veel natuurlijkere manier om groentes te kweken. Het is bijna hetzelfde als een normaal bos. Voedselbossen helpen daarom om veel doelen van permacultuur te bereiken, zoals regeneratieve landbouw.

Door te kijken naar hoe een bos normaal in de natuur groeit en zichzelf ontwikkelt, kunnen we de technieken kopiëren en toepassen om ons eigen voedsel te verbouwen.

We kunnen bijvoorbeeld eikenbomen vervangen door fruit- of notenbomen, of varens door vaste kruiden. Maar de algemene structuur en natuurlijke lagen van het bos blijven hetzelfde. Voedselbossen gebruiken voornamelijk vaste planten die niet elk jaar opnieuw geplant hoeven te worden.

Wat zijn de voordelen van een voedselbos?

Ben je benieuwd naar de voordelen van een voedselbos? Hier lees je alles over de talloze voordelen van een voedselbos:

Een voedselbos vergt minder werk dan andere soorten tuinen. Na de opzet en het ontwerp kun je de natuur grotendeels haar gang laten gaan als je je voedselbos goed hebt ontworpen. Onkruid wieden, bemesten en plaagbestrijding zijn minimaal in een voedselbos. Alleen oogsten en af en toe snoeien zijn vereist.

Een voedselbos kan een belangrijke bijdrage leveren aan de lokale voedselvoorziening door het kweken van voedsel en het behoud van de biodiversiteit. Door de productie van voedsel in eigen land, kunnen we onze afhankelijkheid van import verminderen en de lokale economie versterken.

Een voedselbos kan ook bijdragen aan het verbeteren van de waterretentie en bodemvruchtbaarheid in een gebied. Door het gebruik van natuurlijke methoden zoals het aanbrengen van compost en het planten van bomen en struiken, kan het voedselbos helpen om de bodem te versterken en het water beter te laten opnemen.

Een voedselbos biedt een lange termijn oogst. Een voedselbos creëert een voedsel erfenis die je aan je kinderen en toekomstige generaties kunt doorgeven. Een groentetuin moet elk jaar opnieuw geplant worden, maar een voedselbos zal nog tientallen jaren later oogst geven.

Voedselbossen kunnen ook bijdragen aan het verbeteren van de luchtkwaliteit door het absorberen van CO2 uit de lucht. Door het planten van bomen en struiken, kunnen we de hoeveelheid CO2 in de lucht verminderen en de luchtkwaliteit verbeteren.

Een voedselbos kan ook dienen als educatief middel voor de lokale gemeenschap. Door middel van rondleidingen en workshops, kunnen we mensen leren over de voordelen van voedselbossen en hoe ze zelf een voedselbos kunnen creëren.

Door het aanplanten van een grote verscheidenheid aan planten en bomen in een voedselbos, kunnen we de biodiversiteit in een gebied versterken. Dit kan helpen om de natuur te behouden en te beschermen voor toekomstige generaties.

Door ons eigen voedsel te produceren en te consumeren, kunnen we een duurzamere en milieuvriendelijkere levensstijl aannemen. Het voedselbos kan ons helpen om bewuster te zijn van onze voedselkeuzes en de impact die ze hebben op het milieu.

Door het kweken van ons eigen voedsel, kunnen we zorgen dat we minder afhankelijk zijn van voedsel dat op lange afstand is vervoerd of dat met behulp van intensieve landbouwmethoden is geproduceerd. Dit kan helpen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen te reduceren.

Een voedselbos kan ook een bron zijn van inkomsten voor de lokale gemeenschap door de verkoop van voedsel en andere producten uit het bos. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren door middel van directe verkoop aan consumenten, het leveren aan restaurants en winkels, of door het organiseren van events en rondleidingen.

Wat zijn de nadelen van een voedselbos?

Een voedselbos lijkt de ideale oplossing voor een duurzame manier van voedselproductie, dit is misschien ook wel zo. Maar er gaat altijd meer tijd en energie in zitten dan je verwacht. Het opzetten van een voedselbos kan erg veel tijd kosten en arbeidsintensief zijn.

Ze kunnen er rommelig uitzien. Als je gewend bent om groenten in nette rijtjes te planten, kan een voedselbos er in het begin misschien uitzien als chaos. Ze imiteren echte bossen, die er wild en onverzorgd uitzien.

Het is ook een uitdaging om het juiste balans te vinden tussen de verschillende soorten planten en bomen in het voedselbos, wat kan leiden tot ongewenste concurrentie tussen planten of zelfs tot verlies van sommige planten.

Als je het voedselbos deelt dan is het ook belangrijk om duidelijke afspraken te maken over wie wat krijgt. Het is natuurlijk niet helemaal eerlijk als jij veel tijd en energie in het voedselbos hebt gestoken en iemand anders er vandoor gaat met alle oogst. Tenzij je dit natuurlijk bewust doet.

Wat heb je nodig voor een voedselbos?

Als je wilt starten met het aanleggen van een voedselbos, zijn er enkele dingen waar je rekening mee moet houden. Hieronder staan enkele belangrijke dingen waar je aan moet denken:

• Een goede locatie: kies een plek voor je voedselbos die voldoende zonlicht krijgt en waar de grond vruchtbaar en vochthoudend genoeg is voor de planten en bomen die je wilt laten groeien.
• Gereedschap: zorg voor de juiste gereedschappen, zoals een spade en een hark, om je planten en bomen te planten en om de grond te bewerken.
• Tijd en geduld: het aanleggen van een voedselbos vergt tijd en geduld. Wees bereid om regelmatig te controleren en te onderhouden om ervoor te zorgen dat je planten en bomen gezond blijven.
• Water: zorg ervoor dat je planten en bomen voldoende water krijgen, zodat ze gezond kunnen groeien en bloeien.
• Voeding: bemest de grond goed voordat je begint met het planten van je planten en bomen, zodat ze genoeg voedingsstoffen krijgen om goed te groeien.
• Planten en bomen: kies de juiste planten en bomen voor je voedselbos, afhankelijk van wat je doelen zijn en wat je wilt laten groeien.

Alles klaar? Begin met planten!

Hoe begin je aan een voedselbos?

Als je wilt beginnen met het aanleggen van een voedselbos, is het belangrijk om eerst enkele belangrijke stappen te volgen.

Stap 1: Wat is je doel?

Waarom begin je met een voedselbos? Misschien wil je een voedselbos aanleggen om het gebied te verbeteren of om gezonder voedsel voor jezelf en je gezin te kweken. Anderen willen misschien een bedrijf opzetten of zelfvoorzienend worden voor hun voedselbehoeften. Afhankelijk van je doelen, bepaal je welke soorten gewassen je in je bos wilt kweken.

Stap 2: Observeer

Voordat je begint met het aanleggen van een permacultuurtuin, is het belangrijk om te leren wat er al in de omgeving aanwezig is. Kijk naar het terrein: hoe ziet het eruit? Welke insecten en roofdieren zijn er al? Hoe beweegt en draineert het water op het terrein?

Je kunt ook een wandeling maken in nabijgelegen bossen om te zien welke planten goed gedijen in jouw klimaat en bodemgesteldheid. Door inheemse soorten te gebruiken die al goed gedijen in je omgeving, vergroot je je kans op succes.

Met deze stappen kun je een goed begin maken met het aanleggen van een voedselbos. Het is belangrijk om regelmatig te controleren of alles goed gaat en om eventuele problemen op te lossen voordat ze uit de hand lopen. Zo kun je ervoor zorgen dat je voedselbos gezond en vruchtbaar blijft.

Stap 3: Kies je planten

Voedselbossen bieden veel flexibiliteit wat betreft wat je erin kunt kweken. Echter zijn blijvende planten die elk jaar terugkomen (of zichzelf zaaien) het ideale. Je wilt niet elk jaar door het ondergroei heen gaan om gewassen te planten.

Zoek online een lijst met gewassen voor voedselbossen of permacultuurtuinen en kijk welke het meest aanspreken. We raden aan om te focussen op planten die je het lekkerste vindt. Het is niet zo slim om veel rabarber of artisjokken te kweken als je ze niet lekker vindt of geen recepten hebt om ze te gebruiken.

Stap 4: Bereidt de locatie voor

Het is aan te raden om eerst klein te beginnen. Als je het kleine gebied onder controle hebt, kun je vervolgens steeds verder uitbreiden.

Zeker als het gaat om het planten van bomen, is het een stuk eenvoudiger om alles goed te doen bij de eerste keer.

Voordat je met het planten van je voedselbos begint, moet je het gras, onkruid of andere huidige vegetatie verwijderen.

In onkruidrijke grond kun je mulchen met karton door meerdere lagen karton te leggen om te voorkomen dat onkruid zonlicht krijgt. Leg vervolgens een dikke laag mulch bovenop. Op den duur composteert het karton in de grond.

Voor een nieuw voedselbos hoef je de grond niet te ploegen of te vormen tot bloembedden zoals bij een groentetuin. Als je grond zeer zandig of zwaar leem is, kan het nuttig zijn om deze te verbeteren met compost voordat je plant.

Stap 5: Begin met planten!

Omdat een voedselbos meerdere lagen en hoogtes van planten heeft, is het belangrijk hoe je ze volgorde geeft. Als je ze op de verkeerde manier plaatst, zullen grotere planten de kleinere helemaal overschaduwen.

Als het mogelijk is, richt je voedselbos zo in dat je hoogste soorten in het noorden staan. Werk geleidelijk naar kleinere en kleinere soorten, met de kleinste gewassen aan het zuidelijke einde van het voedselbos.

Dit helpt om ervoor te zorgen dat je kleinere gewassen voldoende licht krijgen. Vooral aan het einde van de lente en herfst als de dagen korter zijn.

Sommige planten kunnen veel schaduw aan dus die kunnen overal in je voedselbos geplaatst worden. Vergeet ook niet om wat paddenstoelen toe te voegen aan het schaduwrijkste gebied van je bos tuin.

De hogere toppen van je voedselbos zullen enkele jaren nodig hebben om te groeien. Tijdens die eerste jaren kun je misschien profiteren van het extra zonlicht om wat jaarlijkse groenten te kweken. Totdat ze alles gaan overschaduwen.

Let op dat je goed rekening houdt met de vijf verschillende lagen van een bos.

De 5 lagen van een voedselbos

De boomlaag, de struiklaag, de kruidlaag, de bodembedekkende laag en de wortellaag.

In een voedselbos vangen de hoge bomen meestal het meeste zonlicht en nemen ze veel ruimte in beslag. Fruitbomen of notenbomen zijn voorbeelden van deze bomen.

Struiken en kleinere bomen groeien onder de boomlaag en krijgen minder zonlicht. Er kunnen bessenstruiken of fruitbomen in deze laag zijn.

Kruiden groeien net boven de grond en krijgen weinig zonlicht in de kruidlaag. Kruiden, medicinale planten en bloemen kunnen in deze laag worden opgenomen.

In de bodembedekkende laag kruipen planten over de grond en bedekken de grond. Champignons, mos en kruipende kruiden zijn voorbeelden van deze laag.

De wortels en knollen van planten die in het voedselbos groeien, vormen de wortellaag. Kruiden, groenten en bomen kunnen deze laag vormen.

Elke laag speelt een unieke rol in het ecosysteem.

Welke planten in een voedselbos?

Er zijn veel verschillende planten die geschikt zijn voor een voedselbos, afhankelijk van wat je doelen zijn en wat voor soort voedselbos je wilt aanleggen. Hieronder staan enkele voorbeelden van planten die geschikt zijn voor een voedselbos:

• Fruitbomen: bijvoorbeeld appelbomen, perenbomen, kersenbomen en pruimenbomen.
• Groenten: bijvoorbeeld tomaatplanten, paprikaplanten, courgettes en sla.
• Kruiden: bijvoorbeeld peterselie, basilicum, oregano en tijm.
• Notenbomen: bijvoorbeeld walnotenbomen, hazelnootbomen en pecannotenbomen.
• Bessenstruiken: bijvoorbeeld braambessenstruiken, frambozenstruiken en aardbeienplanten.

Het is belangrijk om te onthouden dat de planten die geschikt zijn voor een voedselbos afhankelijk zijn van de specifieke omstandigheden van jouw voedselbos, zoals de grondsoort, het klimaat en de beschikbare ruimte.

Hoe groot moet een voedselbos minimaal zijn?

Je kunt een voedselbos zo groot maken als je zelf wilt. Het ligt volkomen aan wat je zelf wilt. In het algemeen kan een voedselbos al effectief zijn vanaf ongeveer 100 vierkante meter, maar het is aan te raden om minimaal 200 vierkante meter te kiezen als je op zoek bent naar serieuze oogst.

Het is belangrijk om te onthouden dat je niet per se een grote tuin nodig hebt om een voedselbos aan te leggen. Je kunt ook kleinere voedselbossen aanleggen in bakken of containers op een balkon of dakterras. De belangrijkste factor is dat je planten en bomen voldoende ruimte hebben om te groeien en te bloeien.

Wat kost het om een voedselbos aan te leggen?

Het kostenplaatje voor het aanleggen van een voedselbos kan sterk verschillen, afhankelijk van de grootte van het voedselbos en de planten en bomen die je kiest. In het algemeen kan het aanleggen van een voedselbos tussen de €500 en €1000 kosten, afhankelijk van de hoeveelheid grond die je moet bewerken en hoeveel planten en bomen je koopt.

Daarnaast zijn er ook andere kosten om rekening mee te houden, zoals bemesting, gereedschappen en water. Het is daarom aan te raden om een goed budget op te stellen voordat je begint met het aanleggen van je voedselbos, zodat je weet wat je kunt verwachten.

Het kan ook nuttig zijn om advies te vragen aan mensen met meer ervaring over hoe je een voedselbos op een efficiënte en kosteneffectieve manier kunt aanleggen. Zo kun je ervoor zorgen dat je voedselbos een goede investering is en dat je er op de lange termijn veel voordeel van zult hebben.

Hoeveel levert een voedselbos op?

In het algemeen kan een voedselbos een grote hoeveelheid voedsel produceren, afhankelijk van de planten en bomen die je hebt geplant. Bijvoorbeeld, een voedselbos van ongeveer 100 vierkante meter kan ongeveer 400 kilo fruit en groenten per jaar produceren. Dit is genoeg voedsel om een gezin van vier personen gedurende het hele jaar te voeden.

Het is belangrijk om te onthouden dat het opbouwen van een voedselbos tijd vergt en dat het enige tijd kan duren voordat je de eerste oogst zult zien. Maar als je het goed onderhoudt en zorgt dat je planten en bomen gezond blijven, kan een voedselbos een grote hoeveelheid voedsel produceren en een belangrijke bron van voedsel zijn.

Kun je een subsidie krijgen voor een voedselbos?

Als je met een voedselbos voedsel produceert op een manier die groter is dan als hobby, dan kun je als agrarisch ondernemer in aanmerking komen voor een toeslagregeling voor bepaalde gewassen. Je kunt deze toeslag aanvragen via een jaarlijkse formulier, maar dit kan moeilijk zijn omdat de formulieren zijn gemaakt voor landbouw met monocultures en niet voor polycultures zoals voedselbosbouw.

Als je in plaats daarvan een voedselbos aanlegt met natuurbestemming op agrarische grond, dan kun je subsidie aanvragen voor de inrichting en het beheer van het bos.

Hierbij kan ook compensatie worden geboden voor de waardedaling van de grond door de verandering van bestemming. Dit is alleen mogelijk op percelen die zijn aangewezen door de provincie in het Natuurbeheerplan. Bovendien moet het voedselbos voldoen aan bepaalde subsidieverplichtingen die gelden voor het specifieke type natuurbeheer dat is vastgelegd in het Natuurbeheerplan.

Dit houdt onder andere in dat het bos open moet zijn voor het publiek gedurende 358 dagen per jaar. Als je in plaats daarvan een voedselbos aanlegt in een bestaand bos, is het belangrijk om na te gaan of er al subsidie is verleend voor de inrichting en/of het beheer van het bos, en of er specifieke verplichtingen zijn opgelegd aan de grond.

Er zijn ook fiscale aspecten waar je rekening mee moet houden bij het aanleggen van een voedselbos. Als je btw-plichtig bent, dan moet je btw betalen over de goederen en diensten die je koopt en verkoopt. Als je geen btw-plichtig bent, dan kun je soms btw terugvragen die je hebt betaald voor goederen en diensten die je hebt gebruikt voor je onderneming. Als je voedselbosbouw doet, kan het zijn dat je in aanmerking komt voor de zogenaamde landbouwvrijstelling,

Welke voedselbossen zijn er in Nederland?

Op deze kaart vind je alle voedselbossen in Nederland:
http://akkernaarbos.nl/voedselbossenkaart/

Hoe kan ik meer leren over voedselbossen en hoe kan ik betrokken raken bij dit soort projecten?

Een goede eerste stap is om lid te worden van een Facebook-groep zoals deze: https://www.facebook.com/groups/545814735493509

Door deel te nemen aan de groep en vragen te stellen, kun je veel leren van andere mensen die al ervaring hebben met het opzetten en onderhouden van voedselbossen.

Daarnaast zijn er ook veel boeken over permacultuur en voedselbossen, en bekijk ook websites zoals voedselbos.eu voor meer informatie.

Als je echt betrokken wilt raken bij voedselbossen, kun je ook een cursus volgen of deelnemen aan een workshop. Er zijn veel organisaties die cursussen aanbieden over permacultuur en voedselbossen.